พิธีชงชาแบบญี่ปุ่น
พิธีชงชา (หรือ ซะโด ในภาษาญี่ปุ่น) เป็นวัฒนธรรมญี่ปุ่นโบราณที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน หลักๆ แล้วเป็นการชงชาและทานกับขนม แต่ยังมีแนวคิดและวัฒนธรรมแฝงอยู่อีกมากมาย123.
ประวัติความเป็นมาของพิธีชงชา มีรากฐานจากการนำชาเข้ามาจากจีนพร้อมกับนิกายเซนในช่วงคามาคุระ ทำให้ชาและวัฒนธรรมดื่มชาแพร่หลายไปทั่วประเทศ รูปแบบที่เป็นที่นิยมที่สุดเรียกว่า วาบิฉะ (Wabicha) ซึ่งเป็นพิธีที่เน้นความเรียบง่าย และมีความสมถะ ซึ่งรวมไปถึงความไม่สมบูรณ์ด้วย ส่วน ซาบิ หมายถึงการผุพังไปตามกาลเวลาและความงดงามของความสงบเงียบ
วัตถุประสงค์ของการชงชา คือการทำจิตใจให้สงบ และจัดพิธีในห้องเล็กๆ ตกแต่งอย่างเรียบง่าย ใช้อุปกรณ์ชงชาที่ปั้นด้วยมือ มีรูปทรงและความบิดเบี้ยวหรือขรุขระตามธรรมชาติ เพื่อให้ได้รสชาติชาที่แท้จริงจากธรรมชาติมากที่สุด
ชาเขียวในพิธีชงชา ใช้ชาเขียวแบบมัทฉะ ซึ่งมีอยู่ 2 ประเภท:
Usucha: ชาเขียวที่ชงในพิธีทั่วไป
Koicha: ชาเขียวแบบเข้มข้น ที่ใส่ผงชามากกว่าทำให้น้ำข้นและสีเข้มกว่า
ในพิธีชงชาญี่ปุ่น มีสองแบบของชาเขียวที่ใช้ในการชง คือ Usucha และ Koicha:
Usucha (อุสุฉะ): ชาเขียวที่มีความบางเบา ดื่มง่าย จะมีชั้นฟองที่เข้มข้น สามารถทำได้อย่างง่ายดายจากการตีชาด้วยแปรงฉะเซน รสชาติจะนุ่มนวล ตอนดื่มเข้าไปช่วงแรกจะหวานอมขม พอกลืนเข้าไปถึงได้รสชาติอูมามิ ชาชนิดนี้ชงในถ้วยเล็กๆ เพื่อดื่มคนเดียว มีรสอ่อนๆ ขมนิดหน่อย ในพิธีกรรมชงชาสมัยก่อน ชาชนิดนี้จะรับประทานคู่กับขนมญี่ปุ่นแบบ Higashi หรือปัจจุบันรับประทานคู่กับนามะกาชิ เช่น โมจิ ดังโงะ เนริคิริ และโยคัง
Koicha (โคอิฉะ): ชาแบบเข้มข้น ใส่ผงชามากกว่าแบบ Usucha จึงชงให้มีรสชาติของชาเข้มข้นแบบพิเศษ ชงในถ้วยใหญ่ สำหรับดื่มกันหลายคน โคอิชะต้องใช้ผงมัทฉะในปริมาณประมาณสองเท่าจากปกติและปริมาณน้ำครึ่งหนึ่งเมื่อเทียบกับอุสุฉะ การชงมัทฉะแบบนี้นิยมใช้มัทฉะเกรดคุณภาพสูงในพิธีการ ใช้ผงชาที่ใบชาได้รับการคลุมใบ ให้โดนแดดน้อยที่สุดในช่วงเวลาประมาณ 20 วันแรก ใบชาจะถูกเก็บเกี่ยวโดยช่างเลือกมือที่มีความชำนาญ เพื่อรักษาคุณภาพของใบชาให้ถึงขั้นสุดท้าย หลังจากนั้นนำไปนึ่ง เพื่อขัดขวางการเกิดออกซิเดชันของใบชา และรักษาสีเขียวและความสด จากนั้นนำไปอบแห้งและคัดแยกเพื่อเตรียมสำหรับบดด้วยครกหินแกรนิตขนาดใหญ่ เป็นผงชาละเอียดที่เรียกว่า matcha
ขนมในพิธีชงชา ที่ใช้ในพิธีชงชาคือมัทฉะเพียวๆ ไม่มีน้ำตาลหรือการปรุงรส แน่นอนว่า ขม ก่อนดื่มชาจึงมีขนมมาให้ทานก่อน ขนมในพิธีชงชาจะเป็นขนมญี่ปุ่นที่มีรสหวาน ซึ่งจะทำให้ชาที่ดื่มมีรสอ่อนหวานและสมดุลย์.
